پویا ناظران (اقتصاددان)

از فروردین ۹۲ تا حالا، نقدینگی با ۳۱۳٪ رشد، از ۴۶۰ ه.م.ت به ۱۹۰۰ ه.م.ت رسیده (ه.م.ت = هزار میلیارد تومن). در همین دوره، نقدینگی دلار ۳۷٪ رشد کرده.

از سوی دیگه، رشد واقعی اقتصاد آمریکا ۱۵٪ بوده.

👈  یعنی نقدینگی دلار ۱۹٪ بیشتر از رشد واقعی اقتصاد آمریکا بوده.

مدتی‌ست که آمار رشد اقتصادی ایران منتشر نشده، ولی با توجه به رکود سالهای ۹۲ و ۹۳، و شرایط سال ۹۷، صفر درصد تخمین بدی برای رشد واقعی اقتصاد در این دوره ۶ ساله نیست.

👈  یعنی نقدینگی ریال ۳۱۳٪ بیشتر از رشد واقعی اقتصاد ایران بوده.

پس اگه شرایط سیاسی-اقتصادی الان مثل فروردین ۹۲ بود، دلار باید ۲۵۰٪ رشد می‌کرد. فروردین ۹۲ دلار حدود ۳۵۰۰ تومن بود، پس امروز باید حدود ۱۲ هزار تومن می‌بود.

این تخمین ساده، ما رو به رقمی نزدیک به نرخ کنونی (۱۳۵۰۰ تومن) رسوند. چرا قیمت کنونی دلار ۱۵۰۰ تومن بیشتر از تخمین ماست؟ چون اقتصاد با ریسک‌های بیشتری مواجهه. سه تا ریسک عمده: ترامپ، یارانه انرژی، و کسری بودجه هستند.

این روزها سکه و دلار حکم بیمه در برابر ریسک‌های پیش رو دارند. سکه بهار متناسب با دلار ۱۵۳۰۰ تومنی قیمت می‌خوره، چون قشری که بازار ارز دسترسی نداره و در سکه سرمایه‌گذاری می‌کنه، ریسک‌پذیری کمتری داره، لذا پول بیشتری بابت بیمه می‌ده.

به سه ریسک اصلی فکر کنیم:

ترامپ:

در بعد تحریمی، آمریکا زور خودش رو زده. بعیده که در کوتاه‌مدت بتونه صادرات نفت ایران رو کمتر کنه. شاید به همین دلیل هم به تروریست شمردن سپاه رو آورد.

سیاق ترامپ تحریک مخالفانشه، حتی دموکرات‌ها. در توییتر پیوسته در حالی تحریک بایدن، پلوسی، و دیگر دموکرات‌هاست. پیش از آغاز مذاکرات با کره شمالی هم، با «rocket man» خوندن او، سعی در تحریکش داشت.

ترامپ باور داره که فرد تحریک شده، یا می‌ترسه و از در مسالمت وارد می‌شه،‌ یا هول می‌شه و اشتباهی می‌کنه که اون رو در موضع ضعیف‌تری قرار می‌ده. ترامپ مثل کسیه که مشقی زیر پای دشمنانش می‌زنه. کسی که مشقی می‌زنه، بدنبال واکنش گرفتنه، چرا که واکنش نشونه ترسیدنه.

اما نه آمریکا در شرایطیه که بتونه جنگی رو آغاز کنه، و نه ترامپ در شرایطیه که بتونه جنگی رو فرماندهی کنه. اگه در دولت ترامپ، درگیری نظامی بین ایران و آمریکا رخ بده، حکما ایران آغاز کننده درگیری بوده.

دقیقا به همین دلیل، ترامپ مشقی می‌زنه تا ایران هول بشه و واکنشی نشون بده که بهونه به دست ترامپ بده. بالاخره آمریکایی‌ها هم مثل هر کشور دیگه‌ای، در مواجهه با تخاصم،‌ متحد می‌شن.

ایران ۲۵۰ ساله که آغازگر جنگ نبوده، و در دهه‌های اخیر هم نیروهای نظامی‌ش نشون دادن خویشتن‌دار و عاقل هستند. مادامی که ایران به مشقی‌های ترامپ بی‌اعتنایی کنه و خویشتن‌داری نشون بده، جنگ ایران و آمریکا عملا محاله.

حامل‌های انرژی:

هر ده میلیون لیتر کاهش مصرف بنزین، روزی ۵ میلیون دلار عواید داره. اصلاح قیمت در بازار بنزین و گازوئیل، با کاهش قاچاق و کاهش مصرف، منجر به افزایش ذخایر ارزی دولت می‌شه. این افزایش، توان بانک مرکزی در حفظ دلار در کانال ۱۳ هزار تومن رو افزایش می‌ده.این روزها صحبت از دو نرخی شدن بنزین و افزایش قیمت بنزین آزاده. این اتفاق می‌تونه به ثبات بازار ارز در طول سال ۹۸ منجر بشه.

کسری بودجه:

بودجه روی ۱۴۰ ه.م.ت درآمد نفتی حساب می‌کنه. احتمالا امسال ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون بشکه نفت (و گاز معادل) صادر خواهد شد. با توجه به قیمت نفت، تخفیف تحریم، سهم شرکت ملی نفت، و سهم صندوق توسعه ملی، احتمالا سهم دولت ۱۴ میلیارد دلار خواهد بود.

۱۴ میلیارد دلار باید بشه ۱۴۰ ه.م.ت اگه نه مشکل کسری بودجه جدی می‌شه. پس دلار رو باید دست کم ۱۰ هزار تومن بفروشند.

اگه سازمان برنامه دست از سیاست دلار ۴۲۰۰ تومنی برداره، تا دلار نفتی رو به قیمت بازار بفروشند، از جانب کسری بودجه، ریسکی متوجه بازار ارز نخواهد بود. برعکس اگه سیاست دلار ۴۲۰۰ تومنی ادامه پیدا کنه، در نیمه دوم سال دلار کم میاد و باید انتظار افزایش نرخ دلار رو داشته باشیم.

جمع بندی:

۱- خشاب ترامپ پر از مشقیه. اگه خویشتن داری کنیم، نمی‌تونه بیش از این صدمه‌ای بزنه. اگه هول بشیم، کار خراب می‌شه.

۲- هر چقدر یارانه انرژی کم بشه، مصرفش کم می‌شه، و ذخایر ارزی دولت بیشتر می‌شه، که ثبات بازار ارز رو افزایش می‌ده.

۳- اگه دلارهای نفتی رو ۴۲۰۰ تومن بفروشند، دلار کم میاد و بازار ارز بهم می‌خوره، اما اگه به قیمت بازار بفروشند، دلار حالا حالاها در کانال ۱۳ هزار تومن می‌مونه.