تاریخ منازعات ایران و عراق به دوران امپراطوری عثمانی برمی‌گردد و از بدو فروپاشی امپراطوری عثمانی عراق به این اختلافات دامن می‌زد. در دوران سلطنت ملک‌فیصل، و دوران ریاست‌جمهوری عبدالکریم قاسم و عبدالسلام عارف تا حاکمیت حزب بعث این اختلافات مرزی وجود داشت.

در ۲۱ بهمن ۱۳۵۲ در تیر ۳۴۳ مجاور شهر مهران درگیری گسترده مرزی موجب تلفات سنگینی به مرزداران ایران شد و اختلافات مرزی منطقه میمک که برابر قرارداد ۱۹۱۳ به عثمانی واگذار شده بود از موجبات اختلافات مرزی بود که ایران و عراق هر دو به سازمان ملل متحد شکایت بردند. ارتش در آماده‌باش کامل بود و تهدیدهای طرفین به‌صورت گسترده مطرح بود.
برتری ارتش ایران به ارتش عراق انکارناپذیر بود و ارتش ایران طرح‌های عملیاتی در سه نیرو برای مقابله با عراق تهیه کرده بود که در هر سه نیرو طرح‌ها آفندی بود و طرح نیروی زمینی طرح ابومسلم با اهداف نظامی معین در نیروی زمینی به تصویب رسیده بود.
هدف طرح ابومسلم۱ بغداد بود و هدف ابومسلم ۲ مناطق نفت‌خیز جنوب عراق و هدف ابومسلم ۳ مناطق نفت‌خیز کرکوک بود. این طرح‌ها دارای پیوست‌های اطلاعات لجستیک نیروی انسانی مخابرات مهندسی پشتیبانی هوایی بود و طرح نیروی هوایی با هدف انهدام پشت جبهه ارتش عراق بنام طرح البرز و طرح نیروی دریایی طرح ذوالفقار بود ـ ارتش ایران آمادگی کامل برای اجرای طرح‌های نظامی علیه ایران داشت و تهدیدها موجب شد حزب بعث عراق در سال ۵۳ با واسطه قرار دادن رئیس‌جمهور الجزایر در ملاقات صدام حسین نخست‌وزیر وقت عراق و شاه ایران مقدمات قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را در شانزدهم اسفند ۱۳۵۳ فراهم آورند.
قبل از انعقاد قرارداد ۱۹۷۵ مخالفان حکومت ایران در عراق فعالیت می‌کردند و حتی دولت عراق امکان بهره‌برداری از یک ایستگاه رادیویی را در اختیار نیروهای انقلابی قرار داده بود که توسط حجت‌الاسلام دعایی اداره می‌شد و ایران هم از کردهای بارزانی برای مقابله با دولت بعث عراق استفاده می‌کرد ولی بعد از انعقاد قرارداد ۱۹۷۵ کردهای بارزانی از منطقه مرزی عقب‌نشینی کردند و در کرج مستقر شدند و مخالفان حکومت ایران هم دیگر مورد حمایت دولت بعث عراق نبودند و رادیو انقلاب هم تعطیل شد.
دولت بعث عراق از دولت‌های موردحمایت اتحاد جماهیر شوروی بود و دولت ایران مورد حمایت ایالات‌متحده آمریکا بودند. سیستم سلاح ارتش عراق روسی بود و سیستم سلاح ارتش ایران آمریکایی بود.
از زمان انعقاد قرارداد ۱۹۷۵ تا پیروی انقلاب کمتر از چهار سال طول کشید. در این چهار سال ارتش ایران به مراتب قدرتمندتر از قبل شده بود.
سیستم جنگنده‌های اف ۱۴ که پیشرفته‌ترین هواپیمای آفندی زمان خود بود در نیروی هوایی عملیاتی شده بود و عراق که در زمان صنعت ارتش تن به قرارداد تحمیلی ۱۹۷۵ داده بود امروز در زمان قدرت ارتش قطعاً به خود جرأت نمی‌داد فکر مقابله با ارتش ایران را در سر بپروراند.
ولی چه اتفاقی افتاد که ارتش ایران نتوانست عملیات آفندی خود را در سال ۵۹ به‌نحو مطلوب انجام دهد و چه دست‌هایی در کار بود که زمینه را برای تجاوز عراق فراهم آورد؟
در تمام انقلاب‌های جهان ارتش در مقابل ملت قرار می‌گیرد، ولی در انقلاب اسلامی ایران چنین اتفاقی نیفتاد. دکتر مصطفی چمران در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی ۲۴ تیر ۱۳۵۹ اظهار داشت «یکی از دلایل پیروزی ما این بود که در دوران انقلاب ارتش با ملت نجنگید و به ملت پیوست، ملت ما احتیاج به ارتش دارد.

سیدمحمود علیزاده طباطبایی،

اشتراک این خبر در :